No Widgets found in the Sidebar

Manipur da COVID-19 laichat asi thunglare. Manipur su malem gi oiba COVID-19 laichat asigi makhutta houjikti tare haiba yaare. COVID-19 na ehan hanba oina naakhiba, laiyengduna fakhraba meeyoi ani adugi matungda attopa anaaba meeyoi sing leire haiba asi Manipur gi mapaan dagi nouna changlakhiba meeyoi sing test toubada khanglakpani. Manipur gi mapanda leiruba meeyoi sing asina tanja asida halakpagi matang asida tongan tonganba wafam kaya thoklakli. Mapaan dagi hallakpa meeyoi sing asina leina asi Manipur da pusillakle haina haiba su yaori. Adubu wafam asi kupna neinaruba matamdadi achumba adoh chongthoklakani.

Manipur dagi meeyoi kaya ama lamdam sida sufam nomfam leitabadagi Manipur gi mapaan da chara taanba chatli. Security guard oiba, hotel sing-da thabak touba, mee-gi dukan da pot yonba yaoba, call centre singda thabak thouba, nurse oiduna, beauty parlour natraga spa singda thabak touduna lamdam sigi meeyoi mayam ama mapanda leiduna sen tallibani. Lanai company achouba da engineer, hospital da doctor oiduna, leingak ki thabak achouba touduna meeramda yaifana hingba meesing di yamba natte. Lamdam sidagi maheiroi mayam amasu mapaan da lairik laisu tamduna leiri. Manipur da leiriba mahei masing gi fibam amasung lamdam sida leiriba tangdu leitadaba asina mama mapa oiba sing na sen khithang leirakpada macha singbu mapanda lairik tamba thabasi chatnabi ama oire. Asumna Manipur gi yelhoumee kaya ama mayum thadoktuna Bharat ki tongan-tonganba mafam singda leiri. Lamdam sigi meeyoi sing-gi sak kuchu na maram oiduna mayang sing na hanthana yeng-e.  Hanthana yengba mityeng asi keiroi leikaida, lambi da, thabak mafam da, mahei-sang da, ensang-napi leifamda tongan tonganba mawong da thengnei. Thabak mafamda tolop hanthana piba, mahei-sang da maheiroi ateiga thong mannana loinabidaba, yumbuna sen henna khomgatnaba hotnaba, yaadraga kihan-khanghanba, hek uubada taat touba yaarani mata gum touba na chingba kaya ama lamdam sigi meeyoi singna mapaan lamda nungti numit khuding gi thengnari. Lamdam sigi nupa amasung nupi kaya ama furamba, furaga hatkhiba, mafam marang khangdana seena fangkhiba, nupi sing-da makhut masa saangamba amasung  kaya amabu phamlanbikhiba nachingba wathok kaya amasu leikharabani. 

Leina asi ereicha sing asina pusiningduna pusillakpa natte, sak-kuchu naiba mayang sing gi mityeng na maram oiduna leina asi lamdam sigi ereicha sing ga loinana Manipur da yourakpani.

Handak covid-19 laichat asina maram oiduna sak-kuchu khennabada yumfam oiba mayang singna eikhoida yengba mityeng asida anouba mayon ama lakle. Leina asi China da gi sandoklakpani haiba asina maram oiduna awang nongpok ki meeoyoi sing-gi  awaba asi hengatlakle. Haanadagi leiriba hanthana yengbagi mityeng amasung laichat asina maram oiduna ngasidi Manipur gi yelhoumee sing bu China gi meeyoi sing-ga sak-kuchu mannei haina Bharat ki mafam kayada taathi ta-oina touba, kihan khanghanba na chingbagi chang yamna hengatlakli. Pot leige haibada pidaba, phu-cheiba, leifam da gi tanthoklakpa, tin sichinlakpa, coronavirus haina kouduna karemnaba na chingba kaya leikhare. Laichat asina maram oiduna lockdown toukhibadagi thengnaba awaba amasung mayang singna aki-akhang peebana lamdam sigi meeyoi kaya Manipur tamna thoknarakle amasung thoknaba sem-saari. Kolkata da thabak touduna leiramba Manipur da gi nurse singna West Bengal gi ana-layeng gi hiramda achouba thoudang louduna lakpani. Ngasidi makhoibu Bengali singna coronavirus haina kouba, leifam gi awaba nangakpa, thabak mafamda cheksin thourang matik chana leitaba na chingba kaya mayoknare.  Delhi, Mumbai, Banglore, Chennai amasung Hyderabad na chingba mayol lam kayadagi lamdam sigi meeyoi kaya ama yumda hallaklage haire. Leifam chafam leitare, akiba kaya amasu leire haina Manipur leingak ta haijaba sing leikhare. Bharat ki mayol lam sing dagi Manipur gi meeyoi singbu talakpaga chap maanare haiba yai. Che-thoktuna amasung laothoktuna talakpa mak natragasu, kham thengna wanaraba matam asida aki-akhang kaya poklakpana leiba ngamdaduna thoklakle haibani, talakpaga pangkhak ni. Changjafam leitaduna awaba kaya mayoknaduna mayumda laklaba meeyoi singbu changhandaba haibadudi laangani. Leina asi lamdam sida meeyoi sing asina pusillak-e hairibasi, makhoina leina asi Manipur da pusillurage haina changlakpa natte. Manipur gi mapaan lam sing da leifam leiraktaba, changjafam peebiraktabana mayum maikei panglakpani. Leina asi ereicha sing asina pusiningduna pusillakpa natte, sak-kuchu naiba mayang sing gi mityeng na maram oiduna leina asi lamdam sigi ereicha sing ga loinana Manipur da yourakpani. Karigumba leifam chafam, laiyengbagi khudongchaba mawong taana leiramlabadi, aki akhang sing asi leiramdrabadi, siba naaba khangdabamakhei laichat marak asida mayum da chenthoknarakpagi feebam asi laklamoi.

COVID-19 laichat asina tapthaba leitana Bharat leibak asida sandoklakli. Leina asigi hourakfam ni hairiba China dagi Bharat na anaba gi meesing henkhrabani amasung leibak asigi senmitlon gi fibam tamthina sokchinkhare. Laichat asi thengnanaba ekhang khanghoudana Bharat pumba lockdown laothokhi. Madugi matungda senmitlon pungfam famkhare. Meeyamna awa cheitheng kaya nangli. Leifam leiraktaba, chaanaba fanglaktabana maram oiduna sinmi kaya Bharat ki chaoraba mayol lam singdagi mayum maikei pangna makhongna chatpagi wafam su leiri. Senmitlon gi feebam fagatnaba Bharat leingak na sen mayam ama thathagani haina laothokle amasung lockdown asida ahongba kaya porakle. Pumthing thinglambadagi houjik-ti lockdown asi kom thokle. Matam khara pumthing thingjinbana leina asi sandokpa thingba ngamgani haibadudi oidare. Laichat asi akiba mawong da Bharat leibak ta sandoklakli adubu senmitlon gi feebam si fagathandaba yadabanina soidana lockdown asi henna komthokpa mathou tarakani. Sokchilakliba fibam asigi tainafam China ni haiduna China gi meeyoi sing ga sak-kuchu maanaba, sawong sada maanaba sing da asaoba asi Bharat ki meeyamna utli. Hannadagi sak-kuchu mannadaba na maram oiduna awa-cheitheng nanglaba awang-nongpok ki meeyoi  sing asida China gi meeyoi sing ga sak maanei haiduna leina asi makhoina sandokpani haidana taathi taoina toubiri. Mayang sing na eikhoida yengliba hanthana yengbagi mityeng aduda anouba machu ama amuk COVID-19 laichat asina haple. 

China gi mayokta Bharat ki meeyamna saoduna leiba asi senjao paiba sing amasung makhoigi leingak asigi oinadi kanaba ama oire haiba yai.

Bharat ki meeyamna China da saoribasina maram oiduna Manipur amasung atei awang nongpok ki yelhoumee sing na maapan lam singda thengnariba awaba asi hengatlakadouri. Hannadagi China amasung Bharat ngaihak leitana muknaduna leiba leibak ani ni. China gi mayokta asaoba leiba sina meeyam gi oiba wakhanbu tonganba paring amada theidoktuna thamba ngamgani. Oirakliba senmitlon gi feebam asida masi natrabadi meeyam gi khoirang khoisaonaba asi sennaba waagani. China dagi COVID-19 laichat asi malem gi mafam ateida sandoklaktuna makhoigi senmitlon sokhalle haiduna China ga yengthinaba leibak singna China da asaoba fongdokpa matamni. Serannaraba wakhanlon amaga loinana China gi mee sing amasung makhoi ga sak-kuchu, sawong-sada manaba meeyoi sing bu coronavirus kouduna karemnaba, makhoida meeyot meenei chathabagi pao malem gi mafam kayadagi lakli. Malem gi senjao-paiba kaya China da sintha-sang (factory) sing lingduna ahongba mamal da pot chei sing puthoklambani. Adubu houjikti China dagi makhoigi sintha-sang sing hongdokani haiba hourakle. Wafam asi Bharat ki oina kaanei haina Bharat ki BJP leingak ki mantri Nitin Gadkari na hairi. China da gi mafam hongdoktuna sintha-sang sing Bharat ta porakpagi wafam su mahakna fongdokli. Bharat ta sintha ga mari leinaba pathap sing (labour laws) hongdokpagi wafam su leirabani. Senjao paiba sing na henna ahongba mamalda, sinmi sing gi hak amasung khutsuman henna mattuna, pot puthokpa yahanbagi mawong ni. Pathap sing hondoktuna senjao paiba sing na nungaina sen tanba ngamgani haiba leirabadi senjao paiba sing na makhoigi sintha-sang sing soidana China dagi Bharat ta puthoklakani. Adubu pathap sing hongdokpada meeyam gi ayaaba amasu mathou taari. Matang asidani China da Bharat ki meeyamna saoba asi maru oiriba. Bharat ki meeyam sing-gi asaoba asigi khudongchaba louduna China da laman khumlibani haiduna leingak asina sintha gi pathap sing semdokpa, sintha-sang mayam ama China da gi Bharat ta poraktuna senjao paiba singbu kannahanba gi lalong ama leirabara haibasini. China gi mayokta Bharat ki meeyamna saoduna leiba asi senjao paiba sing amasung makhoigi leingak asigi oinadi kanaba ama oire haiba yai. China amasung Bharat ki marakta leiriba muknaba asi hengatlakpagi akeeba chaona leire. Muknaba asina maram oiduna amasung hannadagi leiriba hanthana yengbagi mityeng aduga punsillaga awang-nongpok-ki meeyoi sing ngasidi laichat marak sida awafam da taare haibada haimanba thokloi.