No Widgets found in the Sidebar

Houjik houjik malemgi mapham kayada Coronavirus na thokhanba COVID-19 hairiba leina asina maram oiduna pak chaona asi-ana thokle. India dasu masigi anabasi yousillaktuna meesi meena thokpa yaore. Houjikki oinadi Manipur amasung awang nongpokta anaba yaobagi chap chaba pao amata leitri hainadi leingakna hairi. Adubu leina asi lamdam asida leirabara haibadugi chingnabadudi kokpa natte. Aduga chingnaningai oiba su lei haina meeyamna ngangnari. Khudam oina hairabada mapanda lairik tamba maheiroi kaya bus ta natraga flight ta changakpada screening phajana toudabagi waphamsu hainari.

Leina asidagi ngakthoknaba houjik Manipur dasu meeyamna masana khangna cheksin thourang khara mak  louragasu ayambanadi nachungdabagum touri. Matam kharagi mamangda leingakna school, college, office, amasung meeyam tingadaba harao kumhei kayasu thingjinkhrabani. Leingakna ngarangta Khwairamband keithel da chattuna cheksin thourang kharadi pangthokhre amasung Khwairamband keithel numit manga ni gi oina thingjinkhre. Keithel ahum gi potfam fambi singnasu chayol ahum keithel famlaroi haibasu thamlakhre. Leingakna Manipur gi district pumnamakta March ki tang 31 phaoba CRPC 144 thamjinkhare. Athingba kaya asigi mathakta ahenba cheksing thourang louhoudrabadi leina asina sokhallakpada nattana matung tabadasu acha-athak watlakpa, lairaba henjillakpa, lairik-laisu tambada ayetpa kaya thoklakpa, senmitlon da asoiba kaya lakpasu yai. 

Leina asidagi ngakthok nabagidamak Manipur pumba thingjinba asina matam kuisillaklabadi khwaidagi henna wagadouriba asi keithel gi street vendor, hajira suriba mayam, passenger gari chelliba asinachingba nongmagi chara talliba mayamni. Leina asi laklabasu natraga athingba asina kuisallaklabasu khwaidagi awaba tagadouribasi makhoini. Maram asina meeyamgi chana thaknaba wattanaba leingakna policy ama sindoktuna chayolgi oina lairaba nongmagi chara talliba emungsingi oina leina asigi akiba leiriba faobadi leikai leikaida chattuna chakthung pibana meeyamgi yaifaba oigani. BPL gi makhada leiba emungsingidi chana thaknaba cheng-hawai amasung tha gi mateng oina senthang khara pinabagi sindoktuna thamba yarabani. 

Khwairamband keithel gi lambi chidaida potfam famduna hingliba ema amana asumna tamlakee “chayol ama phaobadi leppa yai adubu chayol ani-ahum sujillak ladi keithel kaadaba yarakloi. Kuina makha tana keithel karaktanaba hairabadi keithel karakloidaba matam adu phaobagi oina leingakna chana-thaknaba pibigadaba oiradi yai … emungi changda yadaba potcheising leisinduna thamba asimaksu nungaiba emungidi ngamlagasu lairaba nongmagi chara tanba singidi lupa lising manga taruk ki pot leisinba haibasi oithokte. Athingba asi kuina thamjillaklabadi leina asina naraga sidringeida chara hellaga hanna sikhigadra haibagi mipaidabasu natte.”  

Leina asina ahanba sandorakpa matamda China gi Wuhan pullap thingjinkhraba matungda digital technology gi matengna changda yadraba acha athak sing meeymda fanghalli. Houjikti Manipurgi school su loina thingjillabanina lairaba emungi angangsing school da mid-day meal charambadusu fanglaroi. Lairaba emungsingidi mid-day meal asina mateng khara oiramba adu athingba asina kuisallaklabadi chana-thaknabagi awabagi potlum asi hengatlakkadouri. Sendanpham su leisillakta angangi chakthungsu school thingkhibadei phanglakta loo kokpada len tai haibadu thokkadouri. Matang asida panba yabadi Kerala da mid-day meal yum yumda thinduna leingak na leita laira sing-gi awaba khangna leina asi thengnanaba hotnari. Oirakliba fibam asi yengluraga Delhi da leingak na pifam thokpa ration gi chang dagi henna pibagi warep loukhare. Hairibasing asi eikhoina tamsinba yaaba ngaktani. 

Manipur pumbada leiriba meeyamna leina asigi matangda kayamuk khanglabano, cheksin thourang kayam loukhatlabano haibasisu achouba wahang amani. USA gi Centre for Disease Control and Prevention na doctor singna leina asigi matangda meeyamda khanghannanaba atenba video sing semduna thadoklibasi Manipur dasu meeyamna sakkhangnaba doctor singna touba yamna mathou tarabara haina khanjei. Matang asida mayol lam amasung khungang singda mari leinaba authority na medical staff thaduna leikai-leikai da health check up touthokpirabadi meeyamgi yamna afaba oigani. Amasung yumthong khuding chattuna hiram asiga mari leinaba mee-oi singna meeyamda awareness piba yamna mathou taare oirakliba fibam se yengluragadi. Mask, sanitiser naching sijinnagadabani hairagasu karamna sijinnagani, lok khubada cheksingadaba, karamba matamda doctor ga tanagani haibana chingba khunja singda takpiba amasung potsaksing asisu yenthokpiba mathou tai. Mask amasung sanitiser fangnadabagi fibam su yousil-laklabani. Hairiba potsak sing asi marang kaihanba amasung leingakna cheksin thourang oina yenthokpasu mathou tai. Matang asida panba yabadi Cuba gi health ministry na mask masing wattanaba yum yumda mask sanabagi video su thadokli. 

Leina asiga mari leinana houjik oiriba Manipur gi feebam amasung lamdam asida Covid 19 na naaraba mee leiba, leitabagi natraga changyenli haibagi chap chaba pao su meeyamda khanghanpham thok-e. Maduna masa masana cheksin-thourang loukhatchabada mateng oigani. Khudam oina Singapore da numit khudingi makhoigi leingak na leina asina naba natraga naare haina chingnaba leiradi meeyamda khanghalli. Makhoigi health authority na laihou tourakpa chingnaba singbu nongmagi anirak check tou-e. Hong Kong dana influenza gumba narakpa natraga COVID 19 sandoklaba lamsingdagi mee laklabadi khudakta report tounaba doctor singda khanghalli. Mapal lamdagi lakpa mayaam bu ningthina screening touthokpiba amasung toina makhoigi phibhamsu yengsinhanningi. Yumgi keirol leikei gi mee singdagi tonganna thamnaba mapham khara budi sin langli haina leingakna hairi. Adubu mapaan dagi hallakpa mee di nongma-nongma gi hengatlakli. Taiwan da tattana chingnaba singbu test toubaga loinana tonganna meeyamga pulhandana thammi. South Korea dasu tattana test toubagi thabak pangthok-e amasung mapandagi lakpa singbuna numit tara marini yumdagi thokhande amasung makhoigi health status ki report numit khudingi louyi.

Mee tindaba amasung lockdown touba asi leina asi sandorakpadagi ngakthoknaba yamna afaba khongthang amani adubu chana thaknaba marang kaina pibasu lamsingi leingaksingna touri. Kuina thingjillaklabadi chana-thaknaba watlakkani, atoppa anaba kayasu adum yaonarakkani. Masigi mathakta emungda atoppa kumgi aying-asa onnarakpagi ana-ayeksu yaorakloi hainingai leite. Mayam amasu tongan tonganba leina sing naduna yum yumda leinaribani. Masigi mathakta khungang singdi ayambana Imphal dagi lapna leibanina, lanai garisu leinadabanina, pumnamak thingjillabadi gari su phangloidabanina, athuba matamda sijinnanaba emergency gi oiba ambulance kharasu thamhanningi. Amasung athu-akaigi oiba fibam singda sijinnanaba lairaba emungsingda tha gi oina senthang kharasu makhoigidi mathou taagani. Aduga Indian Council of Medical Research na COVID-19 gi test asi chiraba tanja asida lemna toubagi khudongchaba pibham thokpani haina hairi. Adubu houjik ki oinadi test ama toubagi mamal lupa lising mari ga chamnga muk oiri. Nongmagi chara talliba emung amana lupa lising mari ga chamnga piduna test toubada awaba ama oigani. Sen yamna changi, sen leite haiduna test toudabasu yaorakpa yai. Masina henna leina asi sandorakpa amasung leina asi ngakthoknaba hotnabada apanba oigani. Leiriba hospital singdasu anaaba asi layengnaba famung masing hengat-hangadabani amasung aruba fibamda leiraba sing layengnaba ventilator su masing yamna thamsinduna leina asi thengnanaba semsaba tangai fadraba matamni hainasu akhang aheisingna fongdokpa leikhrabani. Aduga private hospital singsu matam kharagidi Spain da toubagum leingakna paisinlabadi oirakliba fibam asida mateng oigadara. 

Athingba sing thamlibasi March ki tang 31 faoba khaktani. Leina asi March ki tang 31 faoba gi matung da thupchinkhiba ngamladara haibadudi kananasu haiba ngamba natte. Kari thokadouribano haiba sigi chap chaba paokhum kanadasu leite. Athingba asi tang 31 dagi henna sangthagadouribara haisisu khangba ngamdri.